سرخنکلایی ها - با لهجه و زبان شیرین سرخنکلایی

مطالب و عکس های جالب از سرخنکلا با زبان و لهجه سرخنکلایی (گرگانی)

سرخنکلایی ها - با لهجه و زبان شیرین سرخنکلایی

مطالب و عکس های جالب از سرخنکلا با زبان و لهجه سرخنکلایی (گرگانی)

با تشکر از آقای نژاد مجنی نویسنده این مطلب

 

 

اگَ کسی ضرب المِثَل داره همین جه میَن نِظَرا بنویسه منم اونه رِ بذارم میَن وبلاگ

۱- اگه خواهی راحتیه جان         بگو اره اره کلته بجنبان (تقریباً منظورش واضحه) 
 ۲- خاک مرده روت رختان  (اشاره به کسی داره که خیلی چهره غمگینی داره) 
 ۳- جواب سنگ کلوخه  (در جهت تلافی کردن گویند) 
 ۴- قوطی و بگیر بشین (کسی که خیلی جنب و جوش داره مثلاً به او می گویند که : ای بابا چقدر جنب و جوش داری قوطی رو بگیر بشین) 
 ۵- خاک تنت نمیگیره   (یعنی زمین هنگام مرگ شخص را قبول ندارد و خاک هم از او بیزار است) 
 ۶- اسب خوب از طویله در نمشه و دختر خوب از قبیله (یعنی دختر خوب و بسیار با شخصیت را به هرکس ندهند و البته بالعکس) 
۷- فلانی شادار شادار مزنه  (کسی که خیلی گیج بازی در می آورد) 
 ۸- دیگ به لقولو مگه کونت سیا (نمونه این ضرب المثل رو شنیدید یعنی همان دیگ به دیگ میگه زیرت سیا) 
 ۹- رندو رو باهم بخورین   (اشخاصی که سر یه مسئله نه چندان مهم باهم بحث می کنند در صورتی که می توانند هر دو به مقدار مساوی سود ببرند) 
 ۱۰- ماله مفته صابش خرمن نتفته (یعنی همان ماله مفته و دل بیرحم) 
 ۱۱- چار لنگه یک خرواره  (کسی که در بهره مندی از کاری خودش را به دردسر می اندازد غافل از اینکه اگر کار خودش را انجام دهد هم همان نتیجه را دارد تقریبا همان یر به یر معنی می دهد 
 ۱۲- خدا ایشالا راه کج به سمتشان راست کنه (انشاالله خدا به راه راست هدایتشان کنه) 
 ۱۳- یَک دسته کمل هم نمی ارزه  (با زبان تمسخر و یا طنز به کسی می گویند تا بی ارزشی او را ثابت کنند) 
 ۱۴- داری دست خر چو دستی مدی  (ما بین دو نفر لج بازی شده و طرف حرف حساب سرش نمیشه ناگهان شخص سوم هم یه حرفی می زنه که به نفع اون شخص لج بازمیشه و همین حرف دستاویزی برای اون آدم لج باز میشه تا بهتر بتونه با شخصی که حرف منطقی می زنه لج بازی و یا دشمنی کنه، در اینجا اصطلاحاً به شخص سوم می گویند که داری دست خر چودستی میدی و باعث درگیری بیشتری می شوی) 
 ۱۵- چوچین پیش مدی یا چوچین پیش نده  -در گذشته که در هر خانه ای اجاقی بود برای اینکه آتش را کمی شعله ور کنند چوبهای تقریباْ کوچکی که در جلوی اجاق یا کناراجاق بود را به داخل اجاق یا کوره راهنمایی می کردند تا اجاق همچنان روشن بماند- و یعنی : (اشاره به کسی داردکه آتیش بیار معرکه بشه و مته لای خشخاش بذاره و باعث شود که منازعه و کشمکش همچنان پابرجا باشد) 
 ۱۶-  برو کون خر چو کن (اشاره به کسی داره که حرفهای غیر منطقی می زنه و حرفش بی حسابه یا اینکه منظورش اینه برو پیه کارت ).  البته با عرض معذرت از کسایی که از این ضرب المثل ناراحت شدند  
 ۱۷- چشم خر به جوال دوز مفته (یعنی اینکه یک جنس تقریباْ با ارزش رو روی دست نذار یا در معرض دید قرار نده چون هر کسی که بیاد ببینه طالبش می شه و آدمهای فرصت طلب و پر طمع اون رو از شما درخواست می کنند. به خاطر همین مثلاْ می گن فلان جنس رو از اونجا بگیر که جلوی چشم نباشه باز میان اینجا می بینند و چشم خر به جوال دوز می افتد 
 ۱۸- سگ تا نبینه وق وق نمنه (یعنی اینکه تا با کار کسی کاری نداشته باشی با کارت کار ندارند مخصوصاْ کسایی که اخلاق و رفتار بدی دارند به اینجور آدما هرچیزی رو نشون نده یا نگو تا صداشون در نیاد 
 ۱۹- لقولو به دیگ مگه کونت سیا دیگ به لقولو مگه تو کونتم سیاهه و دمبتم دراز  (معمولاْ به کسی می گن که خودش خیلی ایراد داره باز از یه کس دیگه ای هم ایراد می گیره 
 ۲۰ - سوزن به خودت مزنی  و جوال دوز به مردم  (تو از خودت یه ایراد کوچک می گیری و به همین بهانه ایراد بزرگ رو برای مردم درست می کنی) 
 ۲۱- از گیر خرس در آمده گیر خو افتاده یا اینکه از گیر خرس درآمده خودشو گیر خو انداخته (کسی که از یه مشکل به سختی نجات یافته اما باز براش یه مشکل بزرگتر ایجاد شده یا اینکه برای خودش مشکل بزرگتر ایجاد می کنه) 
 ۲۲- هفت کل کلاهه هفت کور عصا (منظور اینه : میگن فلانی اونقدر زرنگه که برای هفت نفر آدم کل و بی مو کلاهه و برای هفت آدم کور عصا می شه) 
 ۲۳- مرد سیله زن بنده (یعنی مردها کمی اقتدار زیادی دارند و ممکن است موجب کارهای ناشکیب شوند اما به موجب ازدواج کردن و یا با داشتن همسر خوش فکر و منطقی ، جلوی اتفاقات غیر منتظره و پرضرر گرفته می شود) 
۲۴-  عاشقی (عاشووقی) مارمه ببینم اینه نبینم یا عاشقی مارمه ببینم این آدمه نبینم (اشاره به کسی دارد که از کسی یا چیزی بسیار نفرت دارد و حاضر است عاشق شدن مادرش که بسیار در نظر او زشت و ناپسند است را ببیند اما آن فرد را هیچ وقت نبیند) 
۲۵-  از شیر شیر بعمل میاد و از شغال شغال وچه(بچه) - (منظور این است که وقتی بچه کسی را می بیند که شر هست و شیطنت انجام می دهد او را با پدرش مقایسه می کند و متوجه این موضوع می شود که پدرش هم در گذشته همچون او بوده است و این عبارت را به کار می برد)                                
۲۶- باخاد میندورِ بکاره (می خواهد در این میان چیزی بکارد تا فتنه ای سبز شود - اشاره به آدم فتنه گر و یا بسیار آب زیرکاه دارد که باعث ایجاد مشکلات بیشتر می شود) 
۲۷- هرعلفی یَک کلفی (یعنی هر غذایی یه خوبی و مزیت داره و آدم خوبه که همه غذاها رو بخوره به قول معروف آدم باید : 
۲۸-   آدم باید از سیاهی زغال تا سفیدی آهکو بخوره (تقریباْ توضیح شماره ۲۷ )   
۲۹-    کفتر هفت سن ناری ناتکلش کجه یا کفتر هفت سن ناری بقوربقور نمنه (اشاره به کسی دارد که آدم خیلی زرنک و پرکار و با تحرک است و مثل آدم تنبل نیست که هی بخوای بهش بگی این کارو بکن این کارو نکن بلکه آدم زرنگ خودش متوجه کار می شود و  شروع به انجام دادن کار می کند این ضرب المثل اشاره به آدم زرنگ دارد که توسط مرحوم محمد میرزا جرجانی ملقب به میرزا حاجی درست شده ) 
 ۳۰- طوله رو مبری شکار یا شاشش می گیره یا گوه  (یعنی کسی رو که می خواهید ببرید و به انجام کاری مشغول کنید هی بهانه تراشی می کند و از کوره در می رود) 
 ۳۱- زن من پاپالو بهشته و یا زن فلانی پاپالو بهشته و یا فلان دختر پاپالو بهشته (اشاره به زنی هست که بسیار خوب ، زرنگ و زیبا هست و البته در کارهای خانه داری هنرمند و پرکار . بعضی اوقات به زبان طنز و شوخی هم بکار می برند.) - پاپالو پروانه سفید و بسیار کوچک و ریز را گویند. 
 ۳۲- سرسر کلاهه نمشناسه (یعنی خیلی شلوغ شده یا اینکه ازدحام شده و کسی کسی رو نمیشناسه یا یک جنسی در بازار زیاد شده و به خاطر همین عبور مرور زیاد شده ) 
 ۳۳- هیچ نمگه که مینه کونت چند دسته کمله یا اینکه هیچ نمگان که مینه کونتان چند دسته کمله (نشان از بی توجهی و بی رغبتی دارد یعنی اینکه از کسی با وجود اینکه به او توصیه نصیحت و درخواستهای مکرر می کنند آن شخص باز اهمیت نمی دهد و در آخر با کنایه به او می گوید که ... ) کمل تفاله ی شالی را گویند که در هنگام برداشت بدست می آید. و آن را به صورت دسته بندی به گاو و گوسفند می دهند      
 ۳۴- علی پیس از جناقش در مشه خودشه نمشناسه (یعنی اینکه طرف خیلی به خودش می باله و گذشته خودشو فراموش کرده ) 
۳۵- از هفت دریا جسته کف پاش خیس نشده (اشاره به شخص زرنگ و پرطمع و فرصت طلب است که هیچ وقت به تله نمی افتد) 
۳۶- چس پارساله گندش امساله (یعنی اینکه طرف کینه توزه و بعد از مدتی طولانی یادش از بدکرداریهای طرف مقابل میاد) 
۳۷- مو به رسمان (ریسمان) غنیمته (یعنی اینکه اگر قدر ناچیزی هم سود و منفعت عاید شما شد دست کم نگیرید و از آن در راستای هدفی که دارید استفاده کنید. 
۳۸- کو رِه به رسمان وصل منه = کوه را به ریسمان وصل می کند (یعنی اینکه یک اتفاق و یا نکته ی ظریفی را به وسیله ی دلیلهای ظاهراْ منطقی به یک حادثه ی غیر عادی و یا غیر منتظره وصل می کنند.)   
۳۹- قدر یار مهربان را کی بدانی        وقتی دست ناکسان در ممانی  (یعنی زمانی قدر دوست با وفا را میدانی که افرادی به شما نارو می زنند و تنها می گذارند اما افسوس که شما آن یار مهربان را از خود رنجاندید و یا به هر دلیلی از دست دادید و اینچنین در میان نامهربانان تنها مانده اید) 
 ۴۰- من یَلا جامه ام - ما یَک لا جامه ایم - من یک پیراهن بیشتر به تن ندارم   ( منظور این است که من در معرض خطر و لغزشم و یا اینکه من قدرت به خطر انداختن را ندارم و نمی توانم ریسک کنم وگرنه با ضربه کوچکی یا اتفاق بسیار خفیفی از پا در خواهم آمد) 
۴۱ - خودشه جا مده ( یعنی اینکه داره میبینه به ضررشه سیاست به خرج میده که به ضررش نشه یا اینکه وقتی که به ضررشه دیگه پیدایش نیست و  در عرف و اجتماع جایز هست که باشد اما نیست. مثلاْ می گویند که برای پذیرایی از مهمانان پیدایش نبود در حالی که ما برای پذیرایی از مهمانان آن به او کمک کرده بودیم و لازم بود که اینجا حضور داشت و زحمتهای ما را جبران می کرد در اینجا اصطلاحاْ می گویند که خودش را جا داد) (جا=پنهان) 
 ۴۲- خبر از خودت داری (یعنی اینکه شخص بسیار انتقادگر است و اشتباهات و ایرادهای زیادی از مخاطب می گیرد غافل از اینکه که خود دارای ویژگیهایی که بر می شمرد هست) 
 ۴۳- خیلی خوش گوزه رو به باد هم میشینه (یعنی فلانی با اینکه چیزی نداره و در آن موضوعی که ادعا می کند بسیار ناتوان و فرومایه است اما با این حال ایده آلش را انتظار دارد و به کم قناعت نمی کند و حتی باعث میشود که اطرافیانش را که دلسوز او هستند از خود برنجاند)   
 ۴۴- فلانی آتیش کون کافره (اشاره به شخص بسیار شیطان فضول آب زیرکاه شر و شلوغ است) 
 ۴۵- زمین را برف و باران زنده داره   درآمد مرد را بخشنده داره (منظور این است که مرد باید منبع درآمد خوبی داشته باشد و تقریباْ از کار کاسبی خوبی برخوردار باشد تا توان بذل و بخشش داشته باشد مانند زمین که اگر برف و باران ببارد آباد خواهد شد) 
 ۴۶- این صحبتا ، صحبتای پا منقلیه (اشاره به کسی است که حرفای رویایی و پرمدعا دارد در صورتی که واقع بینانه به حقایق نگاه نمی کند و درست نمی اندیشد) که البته در اینجور وقتها به او می گویند که :  
 ۴۷- این حرفها آش و نون نمی شود. (تقریباْتوضیح بالا)    
 ۴۸- مالته محکم بچسب همسایته دزد ندادن یا اینکه در خانته قفل کن تا همسایته دزد ندانی (منظور این است که چیزهای باارزش و قیمتی را در جایی بگذار که هر کسی به آن دسترسی نداشته باشد تا اینکه اگر خدای ناکرده گم شد به هر کسی مشکوک نشوی و به نزدیکان خود بد گمان نشوی. 
 ۴۹- گندم وسطش خط داره (منظور این است که حد و حدود خود را بشناس و پا از محدوده ی خود فراتر نگذار یا اینکه انصاف داشته باش و حرمت شریک بودن را حفظ کن و یا اینکه عدالت را به خوبی حفظ کن 
 ۵۰- در سفره که نون باشه و در کوزه که آب باشه               بیگانه همه خویشان و زن آرام جانه  
        در سفره که نون نیست و در کوزه که آب نیس             خویشان همه بیگانه و زن قاتل جانه      
  این شعر یا ضرب المثل از پدربزرگ من (رجبعلی نژاد موجنی) به یادگار مانده است. که البته خود داستان کوچکی دارد که مجال آن نیست در اینجا بگنجانم. ایشان طبع شعر و استعداد خوبی در پندها و نصایح و تعاریف داستانها داشتند. 
 ۵۱- موش با انبان کار نداره انبان خودش رگ رگ منه - انبان=کیسه ای که ۲۰ من(۱۲۰کیلو) شالی در آن جای می گرفت.  (منظور این است که دو نفر که با هم مشکل دارند و با هم حرف نمی زنند اما یکی از طرفین رفتارهایی از خود نشان می دهد تا طرف مقابل هم صدایش در بیاید و واکنش نشان دهد تا بلکه دوباره درگیری و منازعه از نو شروع شود.) در واقع شبیه این ضرب المثل موجود است : موش با انبان کار نداره اما انبان با موش کار داره و در لغت نامه دهخدا چنین آمده است : موش انبان را نمی کاود انبان موش را می کاود.  
 ۵۲- خورده چله گفته که اگه پشتم به بهار بند نبود بچه ره مین گهواره خشکش مکردم. - 
خورده چله=۴۵ روز دوم یعنی نیمه دوم زمستان را گویند. به این منظور این است که سردی زمستان بسیار سخت و طاقت فرساست و امید به این می رود که بهار در پیش است و باعث می شود که قدری به تحمل مان افزوده شود. 
۵۳- جنده خانه برو ، رو برو  خانه نرو (معمولا اگر کسی را که پشت سر کسی حرف می زند به او نصیحت می کنند و می گویند که مقابله با فلان آدم خیلی سخت است و نباید پشت سر او حرف زد زیرا طاقت روبرو شدن با او را نداری یا نداریم و رفتن به مراکز فساد بسیار بهتر از روبرو شدن با آدمهای زبان نفهم است. و در اینجا اصطلاحاْ این ضرب المثل بکار می رود) 
  ۵۴- زرات(زراعت) جمنر زن جمنر بچه هم جمنر - در زبان بومی محلی جمنر یعنی زود و ارضا یعنی دیر  (منظور به جوانان است که باید زود ازدواج کنند و در واقع این نصیحت را بپذیرند که زود ازدواج کردن همچون زراعتی است که زود کاشته می شود و زود هم محصول می دهد و بنابراین کسی که زود ازدواج کند زودتر هم بچه دار می شود و زندگی اش رونق خواهد داشت)

۵۵- گوشت از ناخن زود جدا مشه (منظور این است که نباید به چیزی یا کسی وابسته بود و بعضی وقتها نشان از بی وفایی دارد مثلاْ چیزی یا شخصی را که خیلی دوستش می داشتی از دست دادی و در این زمان این ضرب المثل را بکار می برند.)

 ۵۶ - از دور سلام نزدیک علیک (منظور این است که خودت را با کسی بد نکن و طریقه ی بدخلقی یا انتقام جویی را پیشه نکن و با سیاست اطرافیانت را که هر چند بد اونق و بدکردار باشند نگه دارد )

 ۵۷ حالا میان اگی بگی بیا زیر ابروامِ بگیر  (منظور این است که در این موقعیت سخت و شرایط دشواری که در پیش دارم موضوع سهل و بیهوده ای را به من می گویی و من را به دردسر بیشتری می افکنی )

۵۸ - بند تنبانِ بسته خشتک وا گِذاشته (منظور به شخصی است که کار مهمی را انجام نداده و بجای آن کار ، کار ساده تر که هیچ نیازی نبود که انجام دهد را انجام داده و از این نظر ضرر کرده است)

۵۹ - تا برا سگ تیکه نندازی ساکت نمشه (یعنی اگر کسی با شما خیلی غرولند می کند و به قول معروف نق می زند و یا حسودی می کند و به شما طعنه می اندازد و بی ادبی می کند شما می توانید دهان او را با یک مژدگانی و یا هدیه ی ناقابل ببندید)

 ۶۰ - چرا خرته ول مرانی - فلانی خرشو ول مرانه (منظور به اشخاصی هست که با ترفندهای خاصی از موضوع اصلی جدا میشوند و سعی می کنند از دلیلی که باید به عرض برسانند فرار کنند و تقریباْ موفق هم عمل می کنند. یا اینکه خودشان را به نفهمی می زنند. و به قول معروف خودشان را به کوچه علی چپ می زنند.

۶۱ - با شغال تمشدانه نمِخوره و با شا شیرِ مرغ (منظور به شخصی است که با هرکسی نمی نشیند و خود را فراتر ار دیگران می بیند اما در عین حال خود را از دیگران دور می انگارد و هر چیزی را هم نمی پسندد)

۶۲ - خانه ای که هزاره کارش زاره (یعنی در خانه یا محلی که اشخاصی زندگی می کنند و نظارت زیادی به خرج می دهند ریاست زیاد می شود و هر کسی ساز خودش را می زند تا اینکه بالاخره آن محل دچار بحران و ورشکستگی می شود.

۶۳ - خواب را بالش نیامده و گرسنگی را خورش - (کسی که خوابش می برد حتی اگه روی سنگ هم که باشد می خوابد و گرسنه ای که به او زیاد فشار آمده باشد به غذای بسیار ناچیز و ناقابل هم رضایت می دهد و دیگر آرزوی غذای رنگارنگ را هم نمی کند و منظور به کسی است که اگر به تنگنا بیفتد دیگر رویاهای خود را کنار می گذارد و به کم و ناقابل هم تن در می دهد.)  

۶۴ - آدمی که گوز مِده از شلوارِشم در مِره (منظور به اشخاصی است که مایه ی بی آبرویی هستند وهرچه سعی می شود که هر چه آنها را نصیحت کنید و یا از او مواظبت کنید دیگر چاره نمی شود و دیگر نیازی نیست که به خاطر او آبروداری کنید. و فردی با اعتبار و خوشنامی که مسئول و یا وابسته به آن آدم بد تینت است دیگر نباید خود را به دردسر بیاندازد زیرا همه کس و مردم پی به شخصیت واقعی آن آدم مفسد برده اند و صلاح نیست که آن فرد خوشنام که سرپرست و نگهبان آن فرد مفسد است بیش از این خود را به دردسر بیاندازد)

 ۶۵ - درخت که زمین بخوره تبر تیشه زن زیاد مشه (یعنی اینکه اگر خدای ناکرده شخصی که ثروتمند است یا ریاست و اداره مکان بزرگی را بر عهده دارد دچار بلا و سرنگونی شود و یا از دنیا برود اطرافیانی که در پیرامون او قرار دارند سعی می کنند که اداره ی امور کارهای آن شخص را برعهده بگیرند و مطمئناْ هم نظرات زیادی خواهند داد و باعث اختلال در امر مدیریت می شوند.)

 ۶۶- وارث حارثه یا اینکه وارث مثل حارثه (منظور به شخصی است که از چیزی ارث می برد و چون طعم و شیرینی ثروت بر کام او خوش می آید حریص می شود و منفعت طلبی پیشه کار او می شود)

 ۶۷ - سنگی که به سینت(سینه ات) می زنی باید از خودت باشه (منظور این است که باید خودت برای خودت دلسوزی کنی و شخصی که برای تو کار انجام می دهد باید از جنس خودت باشد و یا فرزند خودت باشد.

  ۶۸ - الک ماهِ شاندیم گذاشتیم رو دیوار (یعنی اینکه از ما دیگه گذشته و به اندازه ی خودمان کار کردیم و دیگه نوبت به جوانها است که در میدان بیایند و کار انجام دهند)

 ۶۹ - خرابی خوهِ راست کرده (منظور آن است که کار را از آنچه که هست بسیار خرابتر کرده است و چنان افتضاح به بار آورده است که دیگر نمی توان آن را اصلاح نمود) .

 

۷۰ - به بوی شالی میاد(یا مره) کلدنبه ره آب بده ( یعنی به بهانه ی هدف مورد علاقه اش شخصی یا چیزی را دستاویز قرار می دهد و به همان بهانه ای که مورد دستاویزش قرار گرفته به به هدف مورد علاقه اش نزدیک می شود. )

 ۸۰ - شیرینی از ممیز رفته و چربی از دنبه ( یعنی دیگر برای من یا ما بهایی قائل نمی شوند و به ما اهمیت نمی دهند چنین می ماند که گذشته شان را که روزی با ما یا با من رفیق و قوم و خویش بودند را فراموش کردند و با سبکسری با ما برخورد می کنند)

۸۱ - مسجد میراب نشده کور عصاشو میزنه (هنوز محراب مسجد درست نشده شخصی که کور هست عصا عصا زنان به طرف مسجد می آید و سراغ محراب آن را می گیرد تا در آن نماز بخواند و از این موهبت که محراب مسجد نو و تازه ساز هست بهره من شود) - نشان از افرادی دارد که در فرصتهای خوب و مثبتی که برای برخی اشخاص به وجود می آید نقشه چینی می کنند و فکر و گمان آن را دارند تا در موقعیت و منفعتی که برای آن فرد به وجود آمده به نوعی سهیم شوند تا بتوانند سوء استفاده کنند.

 ۸۲ - تا مگی کیش کیش میششان مرزه (منظور همان ضرب المثل معروف است که می گوید نمیشه گفت بالای چشات ابرو) یعنی طرف خیلی حساسیت به خرج می دهد و زود ناراحت و گله مند می شود.

 ۸۳ - نونه ته با خودی بخور سودا گریته با غریبه (یعنی با دوست و آشنا و فامیلی که رودربایستی داری معامله و تجارت نکن و یا اینکه با ایشان در معامله و تجارت وارد نشو زیرا حرف شنوی ها و اراجیف گوییهایی پشت سرت بیان می شود تنها به مهمانی رفتنها و صله رحم در حد متعارف بسنده کن و در امور اقتصادی با خویشان وارد نشو)

 ۸۴ - انگار که خانه کعبه ره سنگ زدم = یعنی اگر کاری را برای شخصی انجام نمی دادم برای من اتفاق خیلی ناخوشایندی ایجاد می شد به حدی که زشتی کارمن آنقدر در نظر آن شخص یا دیگران مهم می نماید که به مثابه ی این می ماند که بجای سنگ زدن به خانه ی شیطان به اشتباه به خانه ی کعبه سنگ زدم .

 ۸۵ - درخت از مینه خودش کرم مُخوره «درخت از میَنه خودش کرم مِفته» = همان مثال معروف که میگویند همچون موریانه ای که درخت را به آرامی می پوکاند . معمولا در مورد افرادی بکار می برند که باعث آشفتگی و خرابکاری در میان خانواده و افراد بسیار نزدیک خود هستند

 ۸۶ - دنیا مثلِ جامه آتیشیه = اگر آن را به تن کنی بسیار گرمت میشود و اگر آن را از تن به در بیاوری سرد و خنک می شوی به همین خاطر بر سر دو راهی و انتخاب می مانی (منظور تصمیم گیری بر سر واقعه ها و اتفاقاتی است که برای آن مردد و دودل می شوی) 

۸۷ - اَسیو که خودش مچرخه تق تقانو سرِ خودشه درد میاره = یعنی شخصی کاری را انجام می دهد و فرد حسود یا دردسر سازی پیدا می شود تا با بهانه گیری و دشمن تراشی جلوی او را بگیرد غافل از اینکه آن شخص مصمم است و به هر شکل کارش را انجام می دهد و به هدفش می رسد و تمام لجاجت ها و حسودی کردن های آن شخص بیهوده و بی ثمر است.

۸۹ - کرباس میگیری ورشه نگاه کن آروس میگیری مارشه نگاه کن = یعنی وقتی می خواهی زن بگیری یا برای فرزندت عروسی انتخاب کنی مادر او را زیر نظر بگیر و از تربیت دختر او آگاه شو

۹۰ - ممیز نشده ماخاد کیشمیش بشه = اشاره به کشانی دارد که می خواهند مجانی به جایی برسند و راه سخت و دشوار را میانبر بزنند

 ۹۱ - قربان چشم بادامیت ننه جان بادام ماخام = وقتی چیز با ارزشی را بر زبان می رانند و از آن تعریف می کنند و ناگهان شخصی در آن میان همان چیز با ارزش را از گوینده درخواست می کند و گوینده هم این ضرب المثل را به کار می برد. و منظور این است که نباید از چیزهای با ارزش در مقابل اشخاصی که نسبت با آن حساسیت و طمع دارند سخن گفت

 ۹۲ - کلافه سره ماره گم کرده = یعنی سرِ نخ کارمان مشخص نیست و ما را گیج کرده 

 93 - زمین که سخت مشه گاو از گاو میمیره = یعنی شخصی براثر اشتباهات خود و بدون اثر پذیری از پند و نصیحت دیگران دچار اشتباهی شده است و به همین خاطر بدبختی می کشد به حدی که جان به لبش می رسد و بدبخت و بیچاره می شود و حتی ممکن است بمیرد. در قدیم زمانی که گاو را برای شخم و خویش زدن زمین می بردند اگر زمین سخت و محکم بود بر اثر سختی کار گاو دوام نمی آورد و می مرد و از این رو این ضرب المثل را بکار می بردند.  

94 - همه مران به خُسه ما مریم به چرا = نشان از بی موقع رفتن برای انجام کاری است

 95 - ماخاد حمام بری عرق هم نکنی = یعنی می خواهد کاری را انجام دهد اما دیگران نفهمند تا وسیله ی شرمساری برای او پیش نیاید  

96 - نخ فلان کس را هم نمتانی توُو بدی = یعنی فلانی آنقدر زرنگ و با مهارت و کارکشته است که شما نمی توانید مثل آن باشید و یا به قولی به گرد پای او هم نمی رسید ، و همچون او نمی توانید تمرین و تلاش کنید 

97 - فلانی شتر برایش کباب است = یعنی بسیار آدم دست و دلبازی است ، سفره خانه اش همیشه پهن است ، و همیشه به خودش خوب می رسد  

  9۸ - الک ماهِ شاندیم گِذاشتیم رو دیوار (یعنی اینکه از ما دیگه گذشته و به اندازه ی خودمان کار کردیم و دیگه نوبت به جوانها است که در میدان بیایند و کار انجام دهند)

 99 - کی(چه کسی) زد دره را کی برد بره را نشان هر گاه فردی فرصت طلب از دسترنج و سرمایه دیگری سود ناحق ببرد این ضرب المثل را بکار برند. 

100 - پیاز از دسش پوست کنده نِمِشه : یعنی کاری از دستش بر نمی آید و چیزی بلد نیست، ناشی است ، و با توجه به سن و سال و عقلی که دارد پخته نیست و درایت ندارد و نمی تواند کاری بکند 

101 - دسته ننه رِه نگا کن مثّل ننه سما کن : یعنی بیا در کنار من و به کار من دقت کن و کار را از من خیلی خوب یاد بگیر تا توهم با تجربه شوی

با تشکر از آقای نژاد مجنی